برنامع جامع تمرین درمانی در تاندوتیت روتاتور کاف در ورزشکاران (در ورزش هایی که دست بالای سر قرار می گیرد) در 4 فاز انجام می شود:
فاز اول : تمرینات پاسیو یا کمکی Passive & Active Assisted
در این فاز تمرینات پاسیو (حرکت توسط شخص دیگر یا اندام دیگر بیمار صورت می گیرد) آغاز می شود. این حرکات در دامنه بدون درد و با هدف بهبود و حفظ دامنه حرکتی ، حفظ مکانیزم گلایدینگ ساب آکرومیال (حرکات آرتروکینماتیک شانه) و کاهش استرس روی بافت های در حال ترمیم انجام می شود.
حرکات مخصوص حفظ و افزایش ROM در فاز یک:
حرکات فاز اول شامل حرکت Forward Flexion و External Rotation می باشد. بالا بردن شانه Forward Elevation شانه در وضعیت خوابیده یا نشسته و در حالی که شانه کمی نسبت صفحه اسکاپولا یا Scaption Plane جلوتر است انجام می گیرد. بالا بردن شانه در وضعیت خوابیده غالبا حرکت بیشتر و استرچ مناسب تر شانه را به بیمار می دهد.
(صفحه اسکاپولا 30 درجه قدام نسبت به صفحه فرونتال قرار دارد - عکس ضمیمه)
حرکت چرخش خارجی External Rotation به طور معمول در وضعیت خوابیده و در حالی که بازو در صفحه اسکاپولار (Scaption Plane) قرار دارد و حدود 45 درجه از بدن دور شده است آغاز می شود . برای حفظ موقعیت بازو از بالش برای ساپورت استفاده می شود. این وضعیت تنشن روی بخش بالائی روتاتورکاف و کامپلکس کپسولی لیگامانی را کاهش می دهد. این وضعیت شانس گیرافتادگی Impingement روتاتور کاف که غالبا در دامنه ابداکشن Abduction حدود 90 درجه رخ می دهد را کاهش می دهد.
تمرینات تقویتی در فاز یک:
تمرینات تقویتی در فاز یک شامل حرکات Flexion ، Extension ، Internal Rotation و External Rotation می باشد و غالبا با استفاده از کش ورزشی یا وزنه سبک (حدود 0.5 تا 2 کیلوگرمی) انجام می گیرد. استفاده از کش های ورزشی به دلیل سهولت حمل و نقل و کاربری آسانتر مرسوم تر است. برای فعالیت مناسب عضلات نگهدارنده کتف بهتر ست بیمار در وضعیت صاف و پاسچر مناسب قرار گیرد. وقتی بیمار توانست 10 تکرار از حرکت تقویتی اول را انجام دهد از وی خواسته می شود 2 ست 10 حرکتی دیگر را انجام دهد. چنانچه بیمار بتواند سه ست از حرکت را بدون درد و محدودیت انجام دهد می توان از کش ورزشی سفت تر استفاده نمود یا 0.5 کیلو به وزنه مورد اسفاده اضافه نمود.
در این فاز می توان تمرینات تقویتی منحصر به عضلات نگهدارنده کتف (Isolated Scapular Strengthening ) را با استفاده از کش ورزشی و در سطح کمر بیمار آغاز نمود. در صورتیکه بیمار تحت نظر فیزیوتراپیست تمرین می کند می توان از مقاومت دستی برای تقویت حرکات Internal Rotation و External Rotation استفاده نمود. فیزیوتراپیست می تواند برای ارزیابی قدرت بیمار از تمرینات ایزومتریک استفاده نماید.
فاز دوم : تمرینات دامنه حرکتی و تمرینات تقویتی
بیمار بعد از کنترل التهاب و درد اولیه و بهبود دامنه حرکتی و قدرت عضلانی به فاز دوم وارد می شود. این فاز نیز شامل تمرینات دامنه حرکتی و تمرینات تقویتی است.
تمرینات دامنه حرکتی در فاز دوم:
تمرینات دامنه حرکتی در فاز دوم شامل حرکات Extension ، Internal Rotation و Horizontal Adduction می باشد. فیزیوتراپیست باید به بیمار آموزش دهد تا استرچ حاصل از انجام تمرین را حداقل به مدت 10 ثانیه حفظ نماید و هر حرکت را حداقل 10 بار انجام دهد. تمرینات دامنه حرکتی باید روزانه 2 تا 4 نوبت انجام گیرد . حرکت Internal Rotation باید با احتیاط انجام شود زیرا این حرکت عضله سوپرااسپیناتوس Supraspinatuss را در حداکثر طول قرار می دهد. اگر چه حرکت چرخش داخلی Internal Rotation غالبا محدودترین حرکت در این بیماران است انجام نامناسب این حرکت بیش از حرکات دیگر ممکن است باعث تشدید علائم بیمار گردد.
موبیلیزاسیون مفصل اصلی شانه Glenohumeral Joint و استرچ دستی عضلات می تواند در این فاز مورد استفاده فیزیوتراپیست قرار گیرد .
تمرینات تقویتی در فاز دوم
وقتی که بیمار توانست تمامی حرکات تقویتی فاز اول را با کش ورزشی سطح سوم انجام دهد می توان تمرینات تقویتی فاز دوم را به برنامه درمانی بیمار اضافه نمود. تمرینات تقویتی این فاز شامل Forward Flextion تا 45 درجه ، Abduction تا 45 درجه و حرکت External Rotation در وضعیت ابداکشن 45 درجه (با حمایت بالش) می باشد. در این فاز می توان تمرینات تقویتی بازو شامل Biceps و Triceps را نیز به برنامه درمانی بیمار اضافه نمود.
انجام تمرینات تقویتی عضلات نگهدارنده کتف در این فاز ضروری است. تاکید عمده روی حرکات Retraction و Protraction است و حرکات ترکیبی نیز می تواند مورد استفاده قرار گیرد
مثلا : Horizontal Abduction + Retraction + External Rotation با کش ورزشی
فاز سوم Functional Exercises
برای شروع تمرینات فاز سوم باید دامنه حرکتی بیمار کامل و بدون درد باشد. در این فاز تمرینات ترکیبی و فانکشنال که شانه و عضلات روتاتورکاف را در وضعیت های محرک و خطرپذیر قرار می دهد به برنامه درمانی بیمرا اضافه می شود.
از جمله حرکات اصلی ترکیبی می توان به حرکات زیر اشاره نمود:
- prone horizontal abduction with external rotation
- prone forward elevation (100 to 135 degrees) with external rotation
- standing scaption with external rotation
در این فاز بیمار می تواند حرکات تقویتی مجموعه شانه با استفاده از دمبل ، وزنه یا هالتر را آغاز کند. با بهبود شرایط بیمار می توان حرکات پرس سینه را به برنامه درمانی بیمار اضافه نمود.
فیزیوتراپیست یا مربی ورزشی بیمار باید در خصوص استفاده صحیح از وسایل ورزشی به بیمار توصیه های ضروری را ارائه نماید.
هنگام انجام تمرینات تقویتی بازو نباید عقبتر از صفحه فرونتال قرار گیرد یا موقع استفاده از دستگاه Latissimus pull-downs بیمار مجاز به انجام حرکت در پشت سر نیست و فقط باید حرکت را در سطح سینه انجام دهد (تصویر ضمیمه)
فاز چهارم : بازگشت به ورزش
در این فاز تمرینات تقویتی روتاتور کاف ، دلتوئید و عضلات تثبیت کننده کتف ادامه می یابد و حرکات خاص ورزشی با استفاده از کش ورزشی انجام می گیرد . حرکات تقویتی پلی متریک با استفاده از توپ مخصوص برای بهبود کنترل عصبی ، عضلانی بیمار به برنامه درمانی وی اضافه می شود . با گرفتن و/یا پرتاب کردن توپ مخصوص تمرینات پلی متریک عضلات Adductor و Internal Rotator بیمار به صورت Eccentric فعال می شوند. سایر گروه های عضلانی و عضلات Core نیز در این فاز از درمان مورد توجه فیزیوتراپیست قرار داند .
عکس های ضمیمه
همچنین بخوانید